SAĞLIK PROBLEMİ OLAN ÇOCUKLARDA SPOR VE YAKIN TAKİP

Hasta olan sporcu çocuk veya genç için ilk önce eksiksiz bir muayene, gerekli tetkikler, o vakaya özgü tedavi, istirahat ve antreman programı zorunludur. Sonra bu sonuçların ışığında ailenin ve antrenörün yakın ve kaliteli takibi gerekir.

Geçen sayıdaki yazımızda spora başlayacak çocuk ya da gencin, sporcu sağlığı açısından hangi muayenelerden geçmesi anlatılmış, daha sonra spor bilimcisinin ( beden eğitimi öğretmeni veya antrenörü ) tarafından değerlendirmesi gerektiği vurgulanmıştı. Ayrıca sportif yaşantının devam ettiği sürece bir ekip çalışmasının vazgeçilmez koşul olduğunun altı çizilmişti.

Bu yazımızda ise hastalık varlığında sporcu çocuk ya da gencin (dolayısıyla ailesi ve antrenörünün) nelere dikkat etmesi gerektiğini anlatmaya çalışacağım. Her hasta sporcu bireydel bir vaka olarak ele alınır. Eksiksiz tam bir muayene edilip, gerekli tetkikler yapıldıktan sonra, o vakaya özgü bir tedavi, istirahat ve antreman programı uygulanacaktır. Genel bilgiler ile özel duruma asla yanıt verilemez. Ancak yol gösterici olunabilir.

ENFEKSİYONLAR

Bakteriyal veya viral enfeksiyonlar sırasında ( grip, soğuk algınlığı, gastro enterit vs. ), kesinlikle zorlu egzersizlerden kaçınılmalıdır. Kurala uygun ( antibiyotikler ve doping listesine girmeyen yardımcı ilaçlar ile ) tedavi prensipleri uygulanırkan, vakanın durumuna göre istirahat ve antreman yeniden düzenlenir. Dinlenme süresi mutlaka uzatılır. Zorlu egzersizler yapıldığında ilk önce enfeksiyonun vücutta yayılma riski artar. Sonra hedef organ olarak başta kalp olmak üzere, böbrekler ve karaciğer sıkıntıya girer ve hatta zarar görebilir. Tam şifa olmadan asla sahaya geri dönülmez. Pratik hayatta bunu uygulamak zor. Ancak hekimin görevi danışmanlıktır. Aksi uygulamaların sonucu hekimi bağlamaz.

TÜBERKÜLOZ

Çocukluk ve gençlik döneölerinde daha çok akciğer tüberkülozu rastlandığı için burada solunum organının durumundan bahsedilecektir. Solunum fonksiyon testlerinde bir kayıp olmadığı saptanmak koşulu ile klinik, radyolojik ve laboratuvar olarak iyileştikten 6 ay sonra aktif spora dönülebilir. Son bir yıl yakın takip gereklidir.

ANEMİ ( KANSIZLIK )

Anemi derecesine göre uygulama farklıdır. Ağır anemisi olanlar zaten rutin muayenede saptandığından ancak iyileşir iyileşmez spora başlatılabilir. Orta ve hafif tip anemilerde tedavi ile sportif faaliyet beraber gidebilir. Yakın takip ve hızlı davranmak gereklidir.

AKUT BÖBREK İLTİHABI ( NEFRİT )

Hastayı izleyen hekim klinik ve laboratuvar verilerine göre tam şifa olarak kabul ettikten sonra, bir ay ara ile iki kez idrar tetkiki normal gelirse spora başlanabilir. Ancak bir yıl yakın takip edilmelidir. Sinsi tekrarlamalar olabilir. Çünkü egzersizle böbreklerin kan akımı artmaktadır ve kontrölü edilmelidir.

NEFROZ

Hiç tekrar olmaksızın en az altı ay geçmiş ise sportif faaliyete izin verilir. Bir yıl yakın takip gereklidir.

ENFEKSİYÖZ MONONÜKLEOZ

Bu hastalığa özel olan dalak büyüklüğü normal sınırlara geldikten ve laboratuvar tetkikleri normale döndükten bir ay sonra hafif antremanlar ile spora izin verilir.

HEPATİT

Akut hepatit geçirdiği saptanan ( deride sarı olsun veya olmasın )sporcu derhal ve kesin olarak istirahate alınır. Aksi durumda Hepatit virüsünün neler yapacağı çok iyi biliniyor.

Klinik ve laboratuvar olarak iyileşme her vakada farklı olduğundan tüm anormal bulguların ve değerlerin normale döndükleri tarihtan 3 ay sonra spora izin verilir. Hepatit vakalarında kısa dinlenme ve düşük yoğunluklu olsa bile, asla antrenman önerilmemelidir. Bu nedenledir ki korunma’nın (aşılama ve hijyen konuları) sporcu için her zamankinden ve herkesten daha fazla önemi ortaya çıkmaktadır.

ASTMA BRONŞİT

Alerjik ve alerjik olmayan tüm kronik bronşitlerin akut atakları kuralına uygun tedavi edilirse, çocuk yada genç sportif yaşantısına devam edebilmektedir. Uzun süreli ilaç kullanılması gerekiyorsa, sporcunun hastalığı raporlanmış ve yarışma öncesi kullanılan ilaçlar organizasyon komitesine bildirilmiş ise yarışmalara katılabiliyor. Kullandığı ilaçlar doping olarak kabul edilmiyor. Buradaki sorun, ilaç dozlarının ayarlanması ve doping listelerinin takibidir. Sonuç yine aynı : Yakın ve kaliteli bir takip.

Ancak kronik bronşitli ve astmalı ( alerjik kökenli ya da egzersize bağlı astmalı ) sporcular daha çok, kısa süreli egzersizin gerektiği spor dallarını tercih etmelidirler. Yakın temas erektiren, travmatik ve yapılırken uzun süre gerektiren spor türleri hem alerjenlerle karşılaşma süresinin uzaması hem akciğer kapasitesinin sınırlarını zorlaması hem de yorucu olması bakımından sakıncalıdır. Bu tip hastalara belki de en uygun spor yüzmedir.

EPİLEPSİ

Uygun tedavi edilen ve tedaviye yanıt verdiği bilinen tüm epileptik çocuklar ya da gençler kontrol altında tutulmak koşulu ile spor yapabilirler. Her vaka bireysel bir durumdur ve o vakaya özgü davranmak gerekir. Kullandığı ilaçların dozları yakın takip edilmeli ve yarışma öncesi komiteye bildirilmalidir. Ayrıca doping listeleri sürekli izlenmelidir. Bu tip hastalar yakın temas olan, travmatik ve yorucu spor tiplerini seçemezler.

AKUT ROMATİZMAL ATEŞ

Karditi olmayan bir sporcu çocuk veya gençte artrit olan eklem yada eklemlerde ( bu hastalık deformite bırakmaz ) sorun yoksa laboratuvar bulguları normale döndükten ( genelde 3 ay önceden olmaz ) bir ay sonra spora düşük yoğunluklu antremanlar ile başlayabilir. Eğer hafif şiddette bir kardit saptanmış ve tıbbi tedavi ile kalıcı sekel oluşmamış ( kalp kapak yetmezliği veya nadiren darlığı ) ise; eko kardiografisi, efor testi ve laboratuvar değerleri normal ise tam şifa dendikten ( ki bu süre bazen altı ayı bulabiliyor ) dört veya beş ay sonra spora düşük yoğunluklu antremanlar ile başlayabilir. Yakın takip bir yıl sürer ( özellikle ekokardiografi ile ). Zira çok iyi tedaviye rağmen sık tekrarlar gözlenmektedir.

Ağır şiddetli kardit var ve sekel oluşmuşsa akut hastalık tablosu geçtikten sonra, 8 ile 12 ay veya daha fazla sürede tekrarlamalar olabilmektedir. Bu kişilere rekabetçi olmayan ve yaşam boyu sürdürülebilir bir spor türü ( yürüyüş veya yüzme gibi ) daha uygun olur.

KANAMA HASTALIĞI OLANLAR

Kanama ve pıhtılaşma bozukluğu olanlar yakın temas gerektirmeyen, travmatik olmayan ve yorgunluk yaratmayan ve yarışma tipi olmayan spor türünü seçebilir. Bunlar için de en uygun spor yüzmedir. Hastalığın akut ataklarında kesinlikle sporu terk etmeleri ve istirahat etmeleri zorunludur. Laboratuvar testleri normale döndükten sonra vakadan vakaya değişmekle beraber, bir ay sonra sportif faaliyete başlayabilirler.

BÜYÜME GERİLİĞİ OLANLAR

Gerek spora başlamadan önce gerekse spora başladıktan sonra büyüme geriliği saptanmış ise, yaşa ve cinse göre gerekli yıllık ortalama büyüme hızı yakalanmadan spora başlatılmaz.

MİYOP VEYA HİPERMETROP OLANLAR

Gerekli tedaviler yapılarak ( sportif aktivitede kullanmaya uygun gözlük takılarak veya opere edilerek ) yaşa uygun görme keskinliği oluştuktan sonra izin verilir.

İŞİTME SORUNU OLANLAR

Ne zaman saptanır ise tedavi edilmeden sahalara gönderilmez. Hem kendisi hem de takım arkadaşlarını sıkıntıya sokabilir veya tehlikeye maruz bırakabilir.

DİABET

Egzersiz, diabetin her iki tipinde de vazgeçilmez tedavi unsurlarından biridir. İnsüline bağımlı diabette dozlar mutlaka kontrol edilmeli, çocuk veya genç bu konuda eğitilmelidir. Sorumlu sağlık personeli diabet ve komplikasyonları hakkında bilgili olmalıdır. Kontrol altındaki diabet hastaları travmatik olmayan yakın temas gerektirmeyen ve yarışma tipi olmayacak egzersizleri rahatlıkla yapabilir.

Bunların dışında hipertansiyon, çift organların birini kaybetme, hidrosel ile büyüme kıkırdaklarının bozuklukları, düz tabanlık, bacak eğrilikleri, omurgada eğrilikleri gibi ortapedik sorunları olan hastaların sporla ilişkileri ve tabi ki engeli olan çocuk yada gençlerin sportif faaliyetlere katılımı konuları ayrı birer yazı konusudur.

HEPİNİZE SAĞLIKLI YAŞAM DİLERİZ.

KAYNAK:www.female.com.tr