Bazı tıbbi terimleri son zamanlarda doktor olmayan kişilerden de sık duyar olduk. Sağlık bilinci geliştikçe, bu konuda çeşitli yazılar yazıldıkça bu tabirler de günlük kullanıma giriyor. Dispepsi de bunlardan bir. Dispepsi karnın üst bölgesine yerleşmiş olan, şişiklik, çokluk bir aydan fazla süredir devam eden ağrı, geğirme ve gaz çıkartma ile birlikte giden bir şikayetler paketidir. Halk arasında hazımsızlık diye adlandırılır ve sık görüldüğü için pek de önemsenmez. Dispepsi,genellikle reflü, ülser veya safra kesesi hastalığı veya benzer başka hastalıklar gibi altta yatan bir sorunun dış belirtisidir.Dispepsi yakınmaları, çokluk karnın üst bölümünde ısrarcı veya tekrarlayan bir ağrı ya da rahatsızlık hissi şeklinde tarif edilir.
Belirtileri nelerdir?
Mide yanması
Karın ağrısı
Şişkinlik
Geğirme ve gaz
Bulantı ve kusma
Ağızda acımsı veya asitli tat
Bu belirtiler stresli zamanlarda artabilir. Dispepsi ile birlikte göğüs alt bölgesinde bir yanma şikayeti de oldukça sık görülmektedir.
Çok sık karşılaşılan bir rahatsızlık olan dispepsi, her iki cinsiyette ve bütün yaşlarda görülebilir. Aşırı alkol kullanımı, mideyi tahriş edebilen (aspirin gibi) ilaçlar, sindirim kanalında ülser gibi bozukluklar ve endişe hali ya da depresyon gibi duygusal sorunlar dispepsi riskini artıran faktörlerdir.
Sebepleri nelerdir?
Hastalıklar:
Ülser
Reflü (asitli mide içeriğinin yemek borusuna geçmesi)
Mide hastalıkları
Gastroparezi (midenin normal boşalmaması durumu; şeker hastalarında sıktır)
Mide enfeksiyonları
İritabl bağırsak sendromu
Kronik pankreatit
Tiroid hastalığı
Hamilelik
Ve daha birçok sindirim sistemi hastalıkları
İlaçlar
Aspirin ve birçok başka ağrı kesici
Östrojen hormonu ve doğum kontrol hapları
Kortizon
Bazı antibiyotikler
Tiroid ilaçları gibi çeşitli ilaçlar
Yaşam tarzı
Bir oturuşta çok fazla yemek, çok hızlı yemek, çok yağlı yemek veya stresli koşullarda yemek yemek
Fazla alkol alımı
Sigara
Stres ve yorgunluk
Mide asidi fazlalığı
Yemek yerken aşırı hava yutulması dispepsiye genellikle eşlik eden geğirme ve şişkinlik belirtilerini artırabilir.
Nasıl tanı konulur?
Dispepsi şikayetleriniz varsa daha ciddi bir durumun varlığını ekarte etmek için mutlaka doktorunuza gidin. Çünkü dispepsi geniş bir kavramdır, altında çeşitli hastalıklar gizlenebilir. Önce doktorunuz altta yatan başka hastalıkları araştıracaktır. Bu amaçla birçok kan testi yapabilir, görüntüleme tetkikleri isteyebilir. Yemek borusunu, mideyi ve bağırsakları daha iyi incelemek için endoskopi yani bu organların ince bir hortuma benzer bir aletle içeriden görüntülenmesini isteyebilir.
Dispepsi bir hastalıktan çok bir semptom olduğundan, tedavisi genellikle altta yatan nedene bağlıdır. Özellikle kırk yaşın üstündeki dispepsi yakınmalarının mutlaka ciddiye alınması gerekir. Doktorun yaptığı araştırmalar sonucunda başka bir hastalık bulunmazsa aşağıdaki öneriler dispepsi şikayetlerinin giderilmesinde size yardımcı olabilir. İşte dispepsiyi hafifletmek için size yardımcı olacak bazı ipuçları:
Yemekleri çiğnerken ağzınız açık olmasın veya konuşmayın, hızlı yemeyin. Çünkü bunlar çok fazla hava yutmanıza ve dispepsinin ağırlaşmasına neden olabilir.
Bir oturuşta çok fazla yemek yemeyin.
İçecekleri yemek sırasında değil, yemekten sonra için.
Gece geç vakit yemek yemeyin.
Yemeklerden sonra gevşemeyi deneyin
Baharatlı yemeklerden kaçının.
Turunçgiller ve domates gibi yüksek miktarda asit içeren gıdaları yemeyin.
Sigarayı bırakın.
Alkollü içeceklerden uzak durun.
Kafeinli ve gazlı içeceklerden ve uzak durun.
Karnınızı sıkan dar giysilerden kaçının. Bunlar mideye baskı yaparak içindekilerin yemek borusuna geçmesine neden olur.
Dolu mideyle egzersiz yapmayın.
Yedikten hemen sonra yatmayın veya uzanmayın.
Son yediğiniz yemek ile yatma saatiniz arasında en az üç saat olsun.
Yatağın baş ucu ayak ucundan en az 15 cm yüksekte olsun. (Yüksek yastık değil, yatağın başucunu altına kitap gibi bir şeyler koyarak yükseltmek, veya özel reflü yastıkları). Böylece yatarken yediklerinizin yemek borusu yerine, bağırsaklara doğru akışı sağlanır.
Yemek günlüğü tutulması faydalı olur
Önlemlere rağmen dispepside düzelme olmadığında, doktorunuz semptomları hafifletmek için size ilaç yazabilir. Dispepsiye neden olan yemekleri saptamak için bir yemek günlüğü tutulması da çok faydalı olacaktır, insanlar yazdıklarını sonradan incelerken bir anda yedikleri sırada fark etmedikleri önemli ipuçlarını görebiliyorlar.Bazen kalp krizleri de dispepsiye benzeyen belirtilere neden olabilir. Bu şikayetler sizde yokken aniden başladıysa ve sizin için olağan dışı ise ve ilaveten nefes darlığı, terleme veya çeneye, boyuna veya kola yayılan ağrı ile birlikteyse derhal tıbbi yardım istenmelidir, bu hazımsızlıktır, geçer diye beklenmemelidir.
