Şeffaflık Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Oya Çetinkaya, yolsuzluğun, toparlanma sürecindeki dünya ekonomilerini tehdit ettiğini belirterek, ”Savaş gölgesi altında olan ve istikrarın bulunmadığı Somali, Afganistan, Myanmar, Irak ve Sudan, son sıralarda yer alıyor” dedi.
Çetinkaya, ”2009 Yılı Yolsuzluk Algılama Endeksi”nin sonuçlarını, Divan İstanbul Otel’de düzenlenen basın toplantısında açıkladı. Oya Çetinkaya, küresel ekonomik kriz nedeniyle bazı ülkelerin politik istikrarsızlık ve karışıklıklar yaşamaya devam ettiğini, bu nedenle hiçbir ülkenin yolsuzluğa karşı duyarsız olamayacağını söyledi.
Merkezi Berlin’de bulunan ”Uluslararası Şeffaflık Örgütünün (Transparency International-TI)” 1993 yılından bu yana 90’dan fazla ülkede faaliyet gösteriğini ifade eden Çetinkaya, örgütün kuruluş amacının, uluslararası arenada yolsuzlukla mücadele etmek olduğunu hatırlattı.
Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, Dünya Bankası ile iş birliği içinde olan örgütün ayrıca siyasal hayat, seçimler, kamu yönetimi, kamu mal ve hizmet alımı ve iş dünyasında şeffaflığı geliştirmek yolunda da çalışmaları olduğunu ifade eden Çetinkaya, Şeffaflık Derneğinin de Türkiye’de Uluslararası Şeffaflık Örgütünün temsilciliğini yaptığını dile getirdi.
Çetinkaya, ”2009 Yılı Yolsuzluk Algılama Endeksi”nde ölçüm yapılan 180 ülkenin büyük bir kısmının, sıfır (yolsuzluk algılaması yüksek) ile 10 (yolsuzluk algılaması düşük) arasındaki puanlama sistemine göre 5 ve altında puan aldığını ifade ederek, endeksin ölçüm yapılan ülkelerdeki kamu yolsuzluğunun boyutlarını ölçmek üzere 13 farklı anket ve iş dünyasına ilişkin araştırmanın bütünleşik sonucu olarak hazırlandığını kaydetti.
SAVAŞ BÖLGELERİNDE DURUM
Çetinkaya, yolsuzluktaki artış ile ekonomik refah arasında bir bağlantı olduğunu belirterek, şunları kaydetti:
”Savaş gölgesi altında olan ve istikrarın bulunmadığı ülkeler olan Somali, Afganistan, Myanmar, Irak ve Sudan, son sıralarda yer alıyor. Yolsuzluk algılamasına göre son sıralarda yer alan bu ülkeler, aynı zamanda uzun süren istikrarsızlık ve çekişmeler neticesinde yönetişim altyapıları olumsuz yönde etkilenmiş olan ülkelerdir.
Rapora göre, en yüksek puan alan ülkeler Yeni Zelanda, Danimarka, Singapur ve İsveç’tir. Bu puanlar aynı zamanda söz konusu ülkelerde var olan siyasi istikrar ve menfaat çatışmasının düzenlenmesi yönünde uzun vadeli çalışmalar ile sağlam ve düzenli çalışan kamu kurumlarının da bir işaretidir.”
Çetinkaya, Bahreyn, Yunanistan, İran, Malezya, Malta ve Slovakya gibi ülkelerin sıralamada belirgin düşüş gösterdiğini hatırlatarak, şunları kaydetti:
”Belirgin düşüş yaşayan ülkelerden Yunanistan 2008-2009 döneminde yolsuzluklara ve politik çalkantılara sahne olmuştur. Slovakya’da ise artan suç oranı ve azınlıklara ve farklı etnik gruplara olumsuz kamuoyu bakışı, yolsuzluk algısını kuvvetlendirmektedir. Slovakya’daki organize suç ve yolsuzluk, AB’yi en çok kaygılandıran konular arasındadır. Malta ekonomisinin AB üyeliğini kaldıracak seviyeye ulaştığı ancak kamu hesaplarındaki açığın endişe verici boyutta olduğuna ve bu alanda reform gerektiğine işaret edilmektedir.”
Çetinkaya, sıralamada yükselen ülkelerin ise Bangladeş, Belarus, Guatemala, Litvanya, Moldova, Karadağ, Polonya, Suriye ve Togo olduğunu kaydetti.
Oya Çetinkaya, toplumsal düzeyde temel kurumların bulunmadığı veya güçsüz olduğu durumlarda, kamu kaynaklarının talan edilmesinin istikrarsızlığı ve şahsi sorumluluğu artırdığını, yolsuzluğun aynı zamanda kurumlara duyulan güveni zedelediğini söyledi.
TÜRKİYE 61. SIRAYA İNDİ
Şeffaflık Derneği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Sadık Ferik de ”2009 Yılı Yolsuzluk Algılama Endeksi”nin genel sonuçlarına göre, şeffaflığın bulunmadığı, hükümetler tarafından yolsuzlukla mücadele konusunda mevzuat çerçevesinin oluşturulamadığı ortamlarda yolsuzlukların daha çok ortaya çıktığını vurguladı.
Kartelleşme ve rüşvet gibi yolsuzluk uygulamalarının eşit rekabete zarar verdiğini ve dünya ülkelerinde, özellikle yoksul ülkelerde ve kalkınma kaynaklarında kayıplar yaşanmasına neden olduğunu hatırlatan Ferik, rapora göre, 1990 ile 2005 yılları arasında 283’ten fazla uluslararası özel sektör kartelinin ifşa olduğunu, bu durumun dünya çapında yer alan müşterilere 300 milyar dolarlık ek bir yük getirdiğini söyledi.
Endekste 5 puanın altında alan ülkelerin birçoğunda yolsuzluğun olumsuz etkilerinin yadsınamayacağını kaydeden Ferik, G-20 ülkelerinin, dürüstlük ve şeffaflığın sağlanması yönünde önemli taahhütlerde bulunduğunu, bu çalışmaların mevzuat çalışmaları açısından kilometre taşı olduğunu dile getirdi.
Ferik, küresel ve yöresel olarak etkin işleyişe sahip gözetim kurumları ve yasal çerçevenin etkin bir mevzuat ile birleştiğinde yolsuzluğu azaltacağını vurgulayarak, bu azalış neticesinde kamu kurumlarına duyulan güvenin artacağını, ekonomik büyüme ve daha verimli gelişme yardımlarının kaydedileceğini belirtti.
Çalışmaya dahil olan ülkelerdeki yolsuzluğun ne şekilde algılandığını ölçen araştırmada, Türkiye ile ilgili bölüme değinen Ferik, sözlerini şöyle sürdürdü:
”Rapora göre, Türkiye 2008 yılında 4,6 puan ile 58. sırada yer alırken 2009 yılı itibarıyla 4,4 puanla 61. sıraya inmiştir. Diğer taraftan, Türkiye 3 sıra gerilerken geçen yılki konumu ile bu yılki konumu arasına 6 yeni devlet yerleşmiştir.
2008-2009 döneminde kamuoyunun gündemini meşgul eden ve basında yer alan yolsuzlukla ilgili haberler, TBMM gündemindeki tartışmalar ve yargıya intikal eden konular ile soruşturma açılan yolsuzluk dosyaları ve araştırmaya katılanların günlük yaşamlarında karşı karşıya kaldıkları olayların yolsuzluk algısını etkilediğini söylemek mümkündür.”
Ferik, raporun hazırlanmasında Uluslararası Şeffaflık Örgütü tarafından 13 ayrı kuruluşun çalışma sonuçlarının esas alındığını, Türkiye verilerinin elde edilmesinde ise 5 farklı araştırma kaynağından, 7 çalışmanın kullanıldığını kaydetti.
Türkiyenin Altın rezervi
