Epilepsi Nedir
Beyindeki uzamış elektriksel aktivite sonucu gelişen parok-sismal nöron deşarjıdır. Bu durum beyinde etkilediği alanın fonksiyonlarının bozulmasına neden olur. Epilepsinin belli bir sebebi yoktur, çoğunlukla 20 yaşın altında görülür. pH elektrolit dengesizliği, hiperventilasyon, hiperglisemi, ateş, stres, yorgunluk, menstruasyon, hıpoksi, tümör, kanamaya bağlı beyin hasarları, hematom, apse, üremi, ensefalit, intoksikasyon-lar alkol ve alkol kullanımı sonucu ortaya çıkabilir. 25 yaşın üstündeki erişkinlerde ilk defa ortaya çıkan epilepsiler çoğunlukla bir beyin tümörünün ilk bulgusudur. 10-15 dakikadan uzun süren, devamlı olan ve hasta bilincini tam kazanmadan tekrarlayan epileptik ataklarla karakterize tabloya status epi-leptikus denir.
Epilepsinin sınıflandırılması
Epilepsi, kaynağına, fizyopatolojisine, klinik, EEG, tanı ve tedavi yaklaşımlanna göre üç gruba ayrılır.
1. Jeneralize nöbet: Grandmal ve petidmal olmak üzere ikiye ayrılır.
a) Grandmal nöbet: Aura, kriepileptikus, tonik safha, klonik safha, gevşek koma safhası ve postiktal safhası vardır. Aura: haberci ses, koku Kriepileptikus: çığlık sesi
Tonik safha: bütün beden kasılır, solunum durur, gözler çoğunlukla açık ancak pupillalar ışığa cevap vermez, yaklaşık olarak 30 saniye kadar sürer. Klonik safha: ekstremitelerde, gövdede ritmik kasılmalar, dilin ısırılması, ağızdan köpük gelmesi, idrar kaçırma görülür. 30 sn – 5 dk arasında sürer.
Gevşek koma dönemi: Bilinç yerine gelmez, belirgin bir midriyazis olabilir. Kornea ve derin tendon refleksleri alınmayabilir.
Post iktal safha.- Krizin son dönemidir. Sersemlik, konvüzyon, baş ağrısı, uyuklama, b) Petidmal nöbet: Konfüzyon yok, 5-15 sn süreyle göz kapaklarını kırpıştırma, yutkunma veya el kol hareketleriyle ilgili çok kısa süreli bilinç kaybı vardır. 6-10 yaşlarında başlar, neden çoğunmukla genetiktir.
2. Parsiyal nöbet: Bu nöbet de kendi içinde Jackson veya fokal
epilepsi ve kompleks nöbet olarak ayrılır.
a) Jackson veyafokal epilepsi -. Bilinç kaybı yoktur, bir
bölgede fokal nöbet görülür. Epilepsinin olduğu bölgede nöbet, diğer bölgede fokus, motor bölgede ise sınırlı konvülsiyon görülür. Baş veya işaret parmağındaki seyirme hareketleri yayılarak kasılmaya dönüşebilir. El, yüz kaslarında seyirme ağız köşesinden başlayıp o tarafa yayılır. Odağın olduğu noktada kısa süreli felç olur. Buna “Todd paralizisi” denir.
b) Kompleks nöbet: Psikomotor veya temporal lob epi-lepsisidir. Atak sırasında hasta bilinçlidir. Ne olduğunu hatırlayamaz, nöbetlerde değişik klinik tablolar olur. Halüsinasyonlar, anksiyete, otomatizm (motor bozukluk, istemsiz hareketler, sürekli yutkunma, ağız şaplatma, düğmelerini çözüp ilikleme, el çırpma, aynı cümleyi tekrar tekrar söyleme gibi.
3. Jeneralize hale dönüşebilen parsiyal nöbet: Beyinde bir kaynaktan başlayarak diğer bölümlere yayılır.
Hastanın Değerlendirilmesi
Hastalığın öyküsü alınır; Epilepsi nöbetini başlatan olaylar, kaynağı ve yayılımı, sıklığı ve süresi, epilepsi sonucu gelişen hareketlerin tipi ve postiktal durum değerlendirilir. Geçmişe yönelik epilepsi öyküsü, konjenital anomaliler, metabolik bozukluklar, travma ve kullandığı ilaçlar sorgulanır. Nöbet ve nöbetten sonraki durumu değerlendirilir. Kişi, yer zaman ve duruma oryantasyon, uyarılara cevap ve otomasitite durumuna bakılarak bilinç seviyesi değerlendirilir. Nöbetin başladığı yer ve yayılımı, gözlerde deviasyon, inkon-tinans, rektal yoldan beden ısısı, postiktal safhadaki durumu (bilinç seviyesi, ekstremitelerden birinde kuvvet kaybı, baş ağrısı, nöbetin süresi, oluşan fiziksel hasarın belirlenmesi) ve tekrar eden epilepsi nöbetleri değerlendirilir.
Tanı
Bilgisayarlı tomografi (BT), Manyetik rezonans (MR), Elektro ensefalografi (EEG), kafaiçi basıncı artışına bağlı sekonder epilepsi oluşacağından serebrospinal sıvı incelemesi (normalde: 80-180 mmH20), tam kan sayımı, serum elektrolitleri, glukoz, Bun, kreati-nin, myelografi tanı konulmasına yardım eder.
Tedavi ve Bakım
Epilepside tedavi ve bakımın amacı; nöbete bağlı olarak gelişen hava yolu obstrüksiyonundan dolayı ortaya çıkacak solunum problemlerini gidermek, epilepsi nöbeti sonucu gelişen serebral dokunun yetersiz perfüzyonunu düzeltmek, nöbet sırasında olası yaralanmaları engellemek ve hastanın ilaç tedavisine uyum göstermesini sağlamaktır. Bu amaçla:
1. Henüz nöbet başlamamış tonik safhada ise, dilin ısırılmasını so-
lunum yolunu tıkamasını önlemek amacıyla ağız içine gazlı bezle sarılmış abeslang yerleştirilir.
2. Hasta yan yatırılır.
3. Boyunda varsa kravat, gömlek vs gevşetilir.
4. Gerekirse aspire edilir.
5. Nazal kanül ile oksijen verilir.
6. Damar yolu açılır ve damar yolu açık kalacak şekilde bırakılır.
7. Nöbeti durdurmak için 5-10 mg diazepam 2-3 dk IV olarak ve-
rilir. Apne, bradikardi ve hipotansiyon açısından dikkatli olunmalı ve sadece aktif epileptik atağı olan hastalara verilmelidir. Nöbet 15 dk içinde geçmemişse tekrar diazepam verilebilir ancak hiç bir zaman total doz 30 mg’ı geçmemelidir. idame tedavisine genellikle serum fizyolojik içinde 50mg / dk hiz olacak şekilde fenitonin ile devam edilir. Daha hızlı infüzyon hipotansiyon ve kardiyak aritmilere neden olabilir.
8. Hastanın nörolojik durumu ve yaşam bulgulan sürekli takip edilir.
9. Arter kan gazı ile pH ve CO2 düzeyi ölçülür. C02 düzeyi venti-
lasyonun iyi bir göstergesidir. Status epileptikusa bağlı laktik asidoz ve buna bağlı metabolik asidoz nöbetten bir saat sonrasına kadar devam edebilir ve tedavi gerekmez. Bir saatten uzun süren asidozlarda diğer nedenler araştırılır.
10. Lomber ponksiyon yapılarak menenjit şüphesi ortadan kaldmlır.
11. Eğer fenitonin infüzyonuna rağmen nöbet devam ederse feno-
barbitale (10 mg/kg dozunda , 50-100 mg/dk hızında) geçilir.
12. Eğer fenobarbıtale de cevap yoksa lidocain 50 mg puşe, 1-2 mg/dk veya paraldehid 0.1-0.15 mlkg/IV verilebilir.
13. Bunlarda etkisiz olursa pentobarbital, tiopental, veya amobar-bital gibi ajanlarla genel anestezi uygulanır.
14. Hastaları nöbetler sırasında travmadan korumak için yatak kenarları kaldırılır ve yastıklarla desteklenir. Kendilerine zarar vermeleri önlenir.
15. Hasta nöbet sona erene kadar izlenir.
16. Nöbetin tekrarlamasını ve komplikasyonları önlemek için gerekli ilaçlar verilir
. Hipoglisemi varsa %50 Dekstroz 50 cc bolus olarak
verilir. . Sinir hücresini tamir edici özelliği olan Thiamine İM
veya IV verilir. . Sürekli aldığı ilacın dozunu atlarsa fazla doz
almamalıdır.
17. Hastaya hastalığa uyumu, ilaçların isimleri, rutin dozları, yan etkileri ve kendisine önerilen tedaviyi uygulamasının önemi anlatılır, protezleri varsa gece çıkarması gerekir.
18. Otomobil kullanımı için kural olarak; 2 yıl süreyle epilepsi nöbeti geçirmeyen hastalarda, epilepsiye ait tipik, özel EEG bulguları göstermeyen ve ilaçlarını düzenli olarak kullanan kişilerde otomobil kullanmalarına izin verilir.
