Deri Alerjisi Nasıl Ortaya Çıkar? Deri Alerji
Deri alerjilerinin çoğu topluca temas dermatiti olarak bilinir. Adından da anlaşılacağı gibi, tepkiye yol açan yabancı bir maddenin derinin dış katmanına (epidermis) temas etmesiyle başlar bütün sorun. Her temas dermatiti vakası alerjik tepki içermez. Vakaların yalnızca onda biri gerçek alerjidir. Ama alerjik ve alerjik olmayan temas dermatitlerinin bazen benzer belirtiler vermesi nedeniyle, her iki durumu da bu bölümde inceleyeceğiz.
Başta anlattığımız çoğu alerjik tepkinin oluşum mekanizmasını hatırlayacaksınız. Zararsız bir alerjen, genellikle bir protein vücuda girer ve bağışıklık sistemiyle karşılaşır. Özelleşmiş antikorlar bu alerjeni saptayıp yakalar. Bağışıklık sistemi alerjenin tehlikeli olacağı yanılgısına düşer. Dolayısıyla mast hücrelerinden ve bazofillerden güçlü kimyasal maddeler salar. Salman bu maddeler alerjeni imha eder ve bu süreç sırasında alerji belirtileri ortaya çıkar.
Deri alerjilerinde durum biraz farklıdır. Alerjen deriyle temas ettiğinde T lenfosit denen bağışıklık hücreleri devreye girer. Bunlar lenfokin adlı maddeleri salar. Lenfokin tiplerinden biri, makrofaj olarak bilinen hücrelere mesaj gönderir. Makro-fajlar alerjenleri—ve beraberinde alerjen izlerini taşıyan vücut hücrelerini—yutup sindirerek yok eden dev yeme makineleridir. Bazı lenfokinler makrofajların işlerini bitirmeden sahneden çekilmelerini engelleyen sinyaller gönderir. Başka bazı lenfokinler ise ilgili bölgedeki komşu dokulara fazladan sıvı ve iltihap hücrelerinin geçişini sağlamak için kan damarlarını uyarır. Bu etki zararsız antijenlerin “bulaşmış” olduğu saptanan vücut hücrelerini şişirip öldürür.
Sonuç nahoş bir keşmekeştir. Deri alerjileri genellikle şişme, kızarıklık, duyarlılık ve döküntülere yol açar. Neyse ki alerjik tepki bölgeseldir; alerjenin ilk sürtündüğü deri bölgesinin ötesine gitmez. Bu durum belirtilerin bütün vücuda yayıldığı diğer alerji tiplerindekinden çok farklıdır.
Derideki alerjik tepkilerin ortaya çıkışı belirli bir zaman alır. Bir besin alerjisi hemen hissedilirken, bazı bitki alerjileri 24-72 saat geçene kadar ortaya çıkmaz. Çünkü T-hücreleri çetesinin durumu çakması daha uzun sürer.
Deri alerjilerinin çoğu yaşamı tehdit edecek nitelikte değildir. Ama alerjinin şiddetine bağlı olarak kızarıklık ve aşırı kaşıntı birkaç gün sürebilir. Makrofajlar ölmüş hücreleri ortadan kaldırır, deri iyileşir ve olay atlatılmış olur.
Deri alerjilerinde duyarlılık kazanma denen bir süreç vardır. Alerji yaratacak bitkiye ilk kez temas ettiğinizde döküntü ortaya çıkmaz. Çünkü vücudunuz bu alerjenle hiç karşılaşmamıştır. T hücreleri davetsiz misafiri deftere yazar, ama bütün gücüyle saldırıya geçmez. Bir dahaki sefere aynı bitkiye dokunduğunuzda, o kadar şanslı olamayabilirsiniz. Bir kez duyarlılık kazandıktan sonra, T hücreleri alerjeni her gördüğünde kuvvetle tepki verecektir. Alerjene ilk temastan sonra tam duyarlılık kazanana kadar genellikle bir hafta dolayında bir süre geçer. Bazı vakalarda duyarlılık kazanmadan önce birkaç temasın olması gerekir. Ama süreç bir kez tamamlandı mı, artık gelsin kalamin losyonu!
