Koma (Şuur-Bilinç Kaybı) Nedir
Duyu ve lokomotor sisteminin fonksiyon yapamayacak kadar bozulmasıyla derin şuur (bilinç) kaybı olarak tanımlanır.
Beyin yaralanması, beynin kan ile beslenmemesi veya zehirlenme sonucu beyinde meydana gelen harabiyetin derecesine göre komanın (bilinç, şuur kaybı) derecesi de farklı olur. Örneğin, bilinçsizlik derecesinin kısa sürdüğü durum (bayılma), uyartılara cevap verme durumu, yarı uykulu, yarı bilinçli durum ve koma gibi. Koma durumunda derin uyku hali vardır. Uyanmaz, uyarıcılara cevap ve tepki veremez, refleksler kaybolur, sistemlerin çalışması ileri derecede geriler ya da bozulur, hırıltı ve zor solunum yapar.
Koma Çeşitleri
Alkol Koması
Alkollü içkilerin fazla alınması veya alkolün iç zehirlenme yapmasıyla oluşur. Yüzde kızarma, gözde kızarma, solunum sayısında artma, expresyon havasında alkol kokması gibi başlangıçta, solunumda azalma ve yüzeyselieşmesi, konuşma bozukluğu, lokomotor sistemde koordinasyon bozukluğu, çılgınlık, bilinçsizlik hareketleri, reflexlerde yavaşlama ve koma hali görülür.
Şeker Hastalığı Koması
Kandaki şekere bağlı olarak kanın yapısı ve PH’ındaki değişmeler, şeker hastalarının düzensiz ilaç kullanması, metabolizma bozukluğu hastalıkları, kandaki şeker seviyesinin yükselmesi veya düşmesi gibi nedenlere bağlı olarak, solunumda aseton kokusu (çürük elma kokusu), ya da solunumda üre idrar-amonyak kukusu, göz kararması, aşırı derecede susuzluk hissi ve oksijen açlığı, bayılma hissi ve titreme, hızlı nabız, kaslarda çekilmeler, huzursuzluk ve dermansızlık, renk solukluğu ve aşırı terleme gibi belirtiler görülür.
Bayılma (Senkop)
Aniden beyin kan dolaşımı yetmezliğine bağlı olarak, beynin kansız ve oksijensiz kalmasıdır. Kan dolaşımı yetersizliği, kalp yetmezliği, kalp kasının kan ile iyi beslenememesi, kanamalar /e boyun atardamarlarına ani basınç, ani tansiyon düşmesi, akciğer hastalıkları, uzun süren öksürük, kanda şeker seviyesinin düşmesi (hipoglisemi), zehirlenmeler, bulaşıcı hastalıklar, baş travmaları, beyin urları (tümör), damar içi hızlı enjeksiyon, ödem gibi nedenlerle gelişir. Aniden ortaya çıkan şuur kaybı, kasların gevşemesi nedeniyle yere düşme, yüz renginin solması, bulantı, kusma, hissedilmeyecek kadar zayıf ve hızlı nabız, tansiyon düşmesi, kalp atışlarının hızlı ve yüzeysel olması, solunum durması ve hareketsizlik gibi belirtiler görülür.
Şuur-Bilinç Kaybı ve Komada Genel İlkyardım Kuralları
Komaya neden olan madde veya olay araştırılır ve değerlendirilir, soluk yolunun (trachea) açık tutulması için yan yatış pozisyonu aldırılır. Baş geriye doğru eğilerek soluk yolunun açılması sağlanır. Sırt üstü yatan komada olan kişinin başı yana çevrilir. Çene göğüsten uzaklaştırılır. Sıkı çamaşırlar gevşetilir, solunum sağlanır. Ağızda köpük, kan toprak vs. varsa temizlenir. Baş yana çevrilerek kusmuk kolayca dışarı atılır. Boğulmanın meydana gelmemesi sağlanır. Baş ve göğüs travmalarında suni solunum yapılmayacağı için oksijen verme imkanı araştırılır. Omurga kırığı olabileceğinden gereksiz hareketten kaçınılır. Çünkü omurga kırığı omuriliği zedeleyeceği için kalıcı felce neden olabilir. Güvenli ve uygun yere alınır. Solunum izlenir, solunum durmuşsa suni solunum yapılır, sıkı olan elbiseler gevşetilir. Baş ve göğüste lezyon yoksa şok pozisyonuna getirilir ve baş yana çevrilerek dilin boğaza yığılarak solunumu engellemesi önlenir, sıcak tutulur ve yalnız bırakılmaz. Uygun pozisyonda taşınarak hastaneye sevk edilir.