Zona Nedir (Herpes Zoster)
Herpes zoster sinir köklerinin posterior ganglionlarına yerleşen ve sinirlerin geçtiği deri ve mukoza üzerinde veziküller oluşturan şiddetli ağrı ile karakterize, sıklıkla yaşlı ve düşkünlerde ya da diyabet, tüberküloz, kanser gibi kronik hastalığı olan bireylerde görülen viral bir enfeksiyondur.
Çocuklar, erişkinlerin herpes zosterinden su çiçeğine yakalanırken, erişkinler de su çiçeği hastalığından zonaya yakalanmaktadırlar. Su çiçeği primer enfeksiyondur. Herpes zoster ise reküran enfeksiyondur. Sporadik bir hastalıktır. Genellikle su çiçeği epidemilerinden sonra görülür. Erkeklerde daha sıktır. 20 yaş üzerinde genellikle 50-80 yaşta görülür.
Zona virüsü arka sinir kökleri ve ganglionlarında küçük yuvarlak hücre ve lökosit infıltrasyonu ile tanımlanan bir yerleşim yapar. Sinir hücrelerinde dejenerasyon ve nekroz saptanır.
Zona Belirti ve Bulgular
Zonada ilk belirti tutulan segmentte şiddetli nörolojik ağrılardır. Bunu takiben 2.3. günler bu bölgede kırmızımsı bir görünüm ve üzerinde veziküller belirir. Hastanın ateşi yükselir. Veziküller kuruduğunda ateş ve kabuklar düşer.
Zonanın tipik görünüşü göğüstedir. 5. Sinirin yukansında yerleşen hastalık, şiddetli belirtilerle seyreder. Zonanın süresi şiddetine bağlı olarak 1-3 hafta arasındadır. Zonanın oftalmik zoster, kulak herpes zosteri, zoster ensefolomiyeliti, viseral zoster gibi çeşitleri de vardır.
Komplikasyon nadirdir. Postherpatik nevralji, kornea hasarı,asendan ve transvers miyelit, hemipleji ve meningoensefalit sayılabilir.
Tanı
Genellikle bir duyu sinirine lokalize ve tipik ağrılı lezyonlar diğer döküntülü hastalıklarla pek karışmaz. Zonada meydana gelen spesifık antikorlar IgG cinsi antikorlardır. Bu hastalığa iki hatta üç defa yakalanma olasılığı vardır. Erişkinlerde ağır seyreder. İnatçı nevraljilere neden olur. Lösemi ve malign hastalıklarla birlikte olduğu zaman öldürücü olabilir.
Zonalı bir hasta ile temas eden su çiçeği geçirmemiş çocuklarda hastalık su çiçeği şeklinde kendini gösterir. Gebeliğin son trimeste-rinde varisella zoster virüsü enfeksiyonu geçiren annelerin çocuklarında ilk iki yaşta zoster görülebilir.
Zona Tedavi ve Bakım
Su çiçeği ve zona tedavisinde Calamine, Caladril gibi mentollü, sulu pudralar kaşıntıya karşı kullanılabilir. Reye sendromu geliştirme olasılığından dolayı aspirin kullanılmamalıdır. Ateş yüksek ise aspirin dışında antipiretikler önerilir. Bağışıklığı baskı altındaki hastalarda interferon kullanılabilir. Tırnaklar dibinden kesilir. Sekonder deri enfeksiyonlarını önlemek için her gün banyo önerilir. Ağız içi lezyonları için serum fizyolojikle ağız bakımı verilir. Günlük sıvı gereksinimi karşılanır.
Zona Korunma
Zona epidemi yapmadığından ve virüsün normal insanlarda bulunması mümkün olduğundan enfeksiyondan korunmak için belli bir yönteme gerek yoktur. Ancak immün yetmezliği olanlara su çiçeği veya zonalı bir bireyle temastan sonraki 72 saat içinde Varisella Zoster immünglobülini uygulandığında su çiçeğinin ağır geçmesi önlenmiş olur.
