Uyluk iskeleti, Uyluk Kemiği
Uyluk iskeletinde yalnız bir tek kemik, uyluk kemiği bulunur.
Uyluk Kemik, Femur Kemiği
İskeletin en uzun ve en kuvvetli kemiği olup, bundan evvel gördüğümüz kalça kemiği ile bacak kemiklerinden tibia, arasındadır. Her uzun kemik gibi, bir cismi, iki ucu gözden geçirilecektir.
Femur cismi; Yukarıdan aşağıya ve dışyandan yana eğik durumda olduğu gibi, açıklığı arkaya bakan hafif bir konkavlık ile dikine olan ekseni üzerine bir bükülme gösterir. Bu hafif bükülme cismin yarı alt bölümünde ve içyana doğrudur.
Üçgen prizmaya benzeyen cismin, bir ön ve iki de yan olarak ü ç yüzü ve üç kenarı vardır.
Ön yüzü konveksdir. Yan yüzler yukarı ve aşağıda konveks; ortada ise, yukarıdan aşağıya, oluk şeklinde hafif bir konkavlık gösterir.
Kenarlar; Üç yüzü ayıran iki yan ve bir arka kenarı vardır.
Yan kenarlar yuvarlak olup yüzlerle karışırlar.
Arka kenar, kalın pürtüklü ve çıkıntılı olup, femur ibiği adı alır. Bu ibiğin orta bölümünde üzerlerine femur kaslarının yapıştığı içyan ve dışyan dudaklar vardır.
Femur ibiği yukarıda üç kola ayrılır. Bu üç kol da, üzerine kasların yapıştığı pürtükler gösterir. Bunlardan en dış yandaki, pürtüklülük bakımından en genişi olup tuberositas glutaea adı alır ve büyük trokanter’e kadar uzanır. Ortadaki küçük trokanter’e kadar gitmekte olup linea pectinea adı alır. İçyandaki küçük trokanter’in altından kemik cisminin yan yüzünü dolanarak, üst uçta göreceğimiz trokanterlerarası çizgisi ile uzanır. Bu sonuncu pürtük labium mediale crista femoris-‘in uzantısıdır.
Aşağıda crista femoris iki kola ayrılarak, iç ve dış kondillere doğru uzanırlar. Her iki uzantı arasında tabanı aşağıda meydana gelen üçgen, dizardı düzlüğü adı alır.
Kemiğin esas besleyici deliği crista femoris-‘in ortalarına doğru, ona yakın veya onun üzerinde olarak bir veya iki tane bulunur.
Üst uç; Femurun üst ucu; bir baş, büyük ve küçük trokanterler ve bir boyun gösterir.
Femur başı; 4-5 santimetre çapında bir kürrenin 2/3 ü kadar olan bir çıkıntıdır. Doğrultusu yukarı, içe ve öne olan başın, boyunla birleşme çizgisi düz olmayıp, yukarıdan aşağıya ve içyandan dışyana eğik bir düzlem üzerinde ve girintili çıkıntılıdır.
Femur başı, tepesinin biraz alt ve arkasında pürtüklü bir çıkıntı gösterir; baş çukurcuğu adı alan bu çukur ve üzeri delikli pürtüğe, kalça ekleminin yuvarlak bağı yapışır.
Büyük trokanter; Üst ucun dışyanında üzeri pürtüklü, dörtgen biçiminde, konveksliği dışyana bakan bir çıkıntıdır. Serbest olan dışyan yüzündeki pürtüklerin kabarık olan ortasına, orta ilye kası yapışır. İçyan yüzünün büyük bir bölümü kemiğin cisim ve boynu ile birleşik olup, yukarıda ve arkada kalan üçgen şeklinde küçük bir kısmı parmak izine benzeyen bir çukurluk, trokanter çukuru, gösterir. Dörtgenin alt, üst ve ön kenarları, üzerine birçok kasların yapıştığı, pürtüklülük gösterir. Arka kenarı çıkıntılı ve yuvarlak olup, trokanter çukurunun arkasını sınırlatır ve aşağıda küçük trokanter’e kadar uzanan bir pürtüklülük gösterir. Bu iki trokanter arasındaki pürtüklü ibik, trokanterlerarası ibiği adı alır.
Büyük trokanter’in ön kenarı ile üst kenarın birleştiği açıdan bağlıyarak yukarıdan aşağıya, dışyandan içyana eğik bir durumda olarak küçük trokanter’e doğru uzan napürtüklü ve enli çizgiye, trokanterlerarası çizgisi denir.
Küçük trokanter; Cismin üst ucunda, arkada içyanda aşağıda birbirine yaklaşan iki trokanterlerarası çizgisi île ibiğinin arasında konik bir çıkıntıdır. Üzeri pürtüklü olan bu çıkıntıya Oiopsoas kası yapışır.
Femur boynu; Femur boynu, femur başı ile trokanter’ler arasında olup, arkada; trokanterlerarası ibiği, ön trokanterlerarası çizgisi, femur boynunu femur cisminden ayırır.
Önden arkaya basık, dışyanı içyanından geniş olan boynun ekseni ile cismin arasındaki açı 130 derecedir.
Femur boynunun, ön arka iki yüzü, alt iki kenarı okunur.
Ön yüzü; enine düz, yukarıdan aşağıya konveks olup, öne ve hafif aşağıya bakar. Arka yüzü, yukarıdan aşağıya konveks, enine konkav olup, arkaya ve hafif yukarıya bakar.
Boynun her iki yüzü üzerinde görülen birçok delikler, damarların geçtiği ikincil besleyici deliklerdir.
Üst ve alt kenarlar, konkav ve yukarıdan aşağıya içden dışa eğik olup, üst kenarınkinin açıklığı yukarıya ve dışa; alt kenarınkinin açıklığı aşağıya ve içe bakar Bu kenarlardan alttakinin uzunluğu fazla konkavlığı az, üsttekinin uzunluğu az konkavlığı fazladır.
Alt uç; Bu uç üsttekinden daha geniş olup enine çapı önden arkaya çapından daha büyük olan kübik biçimdedir. Bu ucun iki yanında, lokma – kondil adı alan iki kabartı ile aralarında bir çukur gösterir.
Femur lokmaları; Biri içyan öbürü dışyan adı alan bu iki lokmadan içdeki biraz daha büyük olup, arkaya, aşağıya ve içyana doğru uzanmış olarak görülmektedir.
Her iki kondil birden; biri üst ve cisimle birleşik, öbürleri ön, arka, alt ve iki yan olmak üzere serbest beş yüzü vardır.
Ön, arka ve alt yüzler, bir makara ortasına benzemekte olup, üzeri düz ve pürtüksüz ise de makaranın alt ve arka yüze ait çentik bir çukur gösteren bölümü, damarların geçmesine mahusus deliklerle, her iki yanda, diz eklemine ait çapraz bağların yapıştığı oval biçimde, pürtüklülük gösterir.
Ön yüz, iskelette dizkapağı kemiği ile eklemleştiği için facies patellaris adı alır. Alt ve arka yüzdeki kondillere ait yüzeyler iskelette tibianın kondillerindeki yüzeylerle eklemleşir.
Ön ve alt yüzdeki, makara boynuna rastlayan bölüm, patellanın arka yüzü ve tibianın erninentia intercondylica’sı ile iskelette komşudur.
İçyan kondile ait makara yüzü, dışyan kondile ait olandan iki santimetre kadar fazladır.
Yan yüzlerden içyandaki üzerinde hemen ortada, görülen kabartı iç epikondil ve bunun üst ve arkasında diz eklemi bağlarının yapışmasına mahsus pürtüklü bir çukurcukla onun üzerinde büyük yaklaştırıcı kasın yapışmasına mahsus pürtüklülük gösterir.
Dışyan yüzün orta bölümünün arkasında, dış epikondil adı alan çıkıntı ile onun üstünde ve arkasında yine diz ekleminin yan bağının yapıştığı pürtülü bir çukurluk görülür.
Kemikleşme; Femur biri ilkel, dördü ikincil beş kemikleşme noktası gösterir. Cisme ait olan ilkel nokta fetal hayatın ikinci ayında görülür. İkincil noktalar, femur başına, büyük ve küçük trokanter ve alt uca ait olup, başınki 6 ncı ayda; büyük trokanterinki 8 inci yaşta görülürler.
Kemikleşmenin sonu, üst epifizde 16 – 18, alt epifizde 18 – 24 yaşında olur.
