Tıpta Çıkık ve Çıkıklarda İlk Yardım
Hareketli eklemlerin her birinde yer alan eklem kapsulasının yırtılarak ekleme katılan kemiklerin birbiri üzerinde yer değiştirerek normal eklem ilişkisinin değişmesine çıkık (iuksasyon) denir.
Çıkık Nedenleri
Eklemin yapısal bozuklukları, eklemi tespit eden tendoların zayıf olması, travmalar, ani hareketler, çekmeler vs sıralanabilir. Ekleme katılan kemiklerinin eklem başlarının yerinden ayrılma derecesine göre çıkıklar gruplandırılır. Buna göre, tam çıkıklar tam olmayan çıkıklar ve tekrarlayan çıkıklar gibi.
Kırık Çıkık Burkulma Belirtileri
Eklem yerinde şişlik ve morarma, şiddetli ağrı, eklemde şekil bozukluğu, vücut simetrisinin bozulması, hareket sınırlaması (hareket edememe ve hareket kapasitesinde azalma), eklemden başlamak üzere bölgeye doğru yayılan hareket ve duyu felci veya bozukluğu ile ağrı şoku görülebilir.
Yapılacak İlk Yardım ve Kırık Çıkıklar
Eklem bölgesi ve organ istirahata alınır. Eklem tespit edilir çıkık eklemle bağlantılı organların çevresi desteklenir. Ağrı dindirilir vücut sıcak tutulur. İmkan var ise çıkık bölgeye soğuk bandaj uygulanır, gereksiz hareketlerden kaçınılır. Omuz çıkığı gibi bazı çıkıklarda kolu üçgen bir sargı ile askıya alarak tespiti sağlanır ve kocher yöntemi ile tedbir alınır.
Bu uygulamada önce hasta oturtulur. Oturamıyorsa yatırılarak işe başlanır. Hastanın dirseği yavaşça gövdesine yaklaştırılır. Bu işlemi yaparken dirseği vücudun yan-orta çizgisinden 7-8 cm geriye çekilir. Dirseği yerinde tutarak ön kol yana doğru açılır. Bu işlem sonunda dirsek yerinde kalmakla birlikte, ön kol tam olarak yana açılmalıdır. Bu kez dirseği öne doğru, 60 dereceye kadar yükseltilir. Dirseği yerinde tutarken el ve ön kolu çabuk bir hareketle göğsün önüne doğru çevirilir. Eğer eklem yerine oturursa bir kütürtü sesi duyulur. Hemen bir üçgen sargı ile kol askıya alınır ve en kısa zamanda sağlık kuruluşuna sevk edilir.
İlk yardım alanında genellikle çıkığı yerine getirmeye çalışmak ve gereksiz hareketler yaptırmak ağrıyı artırır ve ağrı şokunun oluşmasını sağlayabilir. Onun için en i-yisi uygun pozisyonda hastayı sevk etmektir.
